OPENBARE ZITTING

Beslissing

MOTIVERING

Juridische gronden

De gemeenteraad is bevoegd op basis van artikel 40-41 van het decreet lokaal bestuur.

Feiten en context

In 2025 is het 80 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam. In België werden tijdens deze oorlog verschillende mensen uit Bierbeek omwille van vaderlandslievende redenen en/of hun verzet tegen het fascisme, geïnterneerd. Soms vonden ze zelfs de dood in de kampen.
 

De gemeente gaat in op de vraag van werkgroep Oorlog & Vrede Bierbeek, de Nationale Strijdersbond afdeling Bierbeek en Masereelfonds Bierbeek om deze gebeurtenissen te herinneren voor volgende generaties door deel te nemen aan het internationale herdenkingsproject ‘Stolpersteine’ (struikelstenen).
 

Een struikelsteen is een steen waarmee een slachtoffer van het naziregime tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt herdacht. Het is een kasseivormige steen van 10 x 10 cm, met daarop een geelkoperen plaatje waarin de naam, geboortedatum, deportatiedatum en eventueel plaats en datum van overlijden van het slachtoffer zijn gegraveerd. De struikelsteen wordt in het trottoir geplaatst ter hoogte van de (laatste) gekende en vrijwillig gekozen woon- of werkplaats van het slachtoffer.

'Struikelstenen' is een symbolisch kunstproject van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Sinds de eerste steenlegging in Duitsland in 1995 liggen er in Europa al meer dan 100.000 struikelstenen, verspreid over meer dan 25 landen. Samen vormen ze een verspreid monument en kunstwerk voor de slachtoffers van het nazisme.

De gemeente Bierbeek schaft een struikelsteen aan ter nagedachtenis van August Goemans, gemeentesecretaris van Bierbeek tot bij zijn arrestatie door de Gestapo, en van alle slachtoffers van het naziregime. De steen wordt geplaatst op de stoep, voor de trappen van het oude gemeentehuis.

Dit dossier behandelt de invoering van een reglement voor het aanvragen en plaatsen van struikelstenen ter nagedachtenis van slachtoffers van nazi-geweld op het openbaar domein van de gemeente Bierbeek. Aanvragers kunnen via de gemeente een struikelsteen bestellen, binnen de voorwaarden van de stichting ‘Stiftung – Spuren – Gunter Demnig’.

Adviezen

Gunstig advies van de gemeentelijke erfgoedraad (GER) d.d.18 februari 2025.

Argumentatie

Dit project en het reglement dragen bij aan de uitstraling van Bierbeek Vredesgemeente.

Financiële gevolgen

De gemeente draagt binnen het voorziene budget de kosten van de bestellingen (132 euro + btw per steen, inclusief levering) en de coördinatie van de plaatsing.

Op voorstel van het college van burgemeester en schepenen

STEMMING :

Eenparig aangenomen.
 

BESLUIT

Artikel 1: DOEL

Dit reglement omschrijft de procedure die personen of organisaties kunnen gebruiken voor de aanvraag en het plaatsen van struikelstenen op het openbaar domein van de gemeente Bierbeek binnen de voorwaarden die de stichting ‘Stiftung-Spuren-Gunter Demnig’ bepaalt. Meer info: https://www.stiftung-spuren-gunterdemnig.eu.

Artikel 2: DEFINITIE

Struikelsteen: een gedenksteen die in het trottoir voor de (laatste) woon-, verblijf-, werk- of studeerplaats van slachtoffers van het nazi-geweld worden geplaatst (hierna eveneens ‘de steen’ genoemd).

De steen (10x10 cm) is van beton. Op de kop zit een messing plaatje, waarin de naam, geboortedatum, deportatiedatum, plaats en datum van het overlijden of de vermelding ‘bevrijd’ is gestanst van de persoon die men gedenkt.

De steen wordt aangemaakt in Duitsland door de stichting Stolpersteine – Spuren van de kunstenaar Gunter Demnig.

Artikel 3: VOORWAARDEN (DOELGROEP EN TOEPASSINGSGEBIED)

Binnen de voorwaarden die de Stichting Stolpersteine bepaalt, specifieert de gemeente Bierbeek het volgende :

●        De aanvragers zijn natuurlijke personen, feitelijke verenigingen of organisaties met rechtspersoonlijkheid, die een struikelsteen wensen te plaatsen ter nagedachtenis van mensen die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn.

●        De struikelsteen wordt geplaatst op het grondgebied van de gemeente Bierbeek, in het voetpad van in principe de laatst gekende en vrij gekozen woon- of verblijfplaats, werk- of studeerplaats van een slachtoffer van het nazi-geweld.

Artikel 4: AANVRAAG

Informatie over de struikelstenen en de plaatsing ervan, is beschikbaar op de website van de gemeente Bierbeek.  De aanvraag wordt ingediend per brief of per mail aan het college van burgemeester en schepenen.

De aanvrager vermeldt hierbij:

●        De naam, voornaam, geboortejaar, deportatie- of arrestatiedatum, reden van deportatie en (indien van toepassing) plaats en datum van overlijden van de te herdenken persoon.

●        Het adres (straat, huisnummer, postcode en plaats) waar de struikelsteen geplaatst dient te worden. Dit is bij voorkeur de laatste woon-, werk- of verblijfplaats van de herdachte persoon op het grondgebied van de gemeente Bierbeek.

●        Indien de aanvrager hierover beschikt: het schriftelijk akkoord van een nabestaande i.v.m. het vermelden van de persoonsgegevens op de steen. Bij afwezigheid van een nabestaande zoals omschreven wordt geen schriftelijk akkoord vereist.

●        De aanvrager voegt aan de aanvraag een actuele foto toe van het gedeelte van het trottoir voor de woning met het huisnummer erop.

Door het indienen van de aanvraag verklaart de aanvrager zich akkoord met het reglement. De gemeente krijgt de toelating om de gegevens te gebruiken voor de communicatie over de struikelsteen en voor educatieve doeleinden.

Artikel 5: ONDERZOEK en CONTROLE

●        De gemeente controleert of de vormelijke aspecten van de aanvraag volledig zijn.

●        De gemeentelijke technische uitvoeringsdienst (TUD) kijkt na of de locatie geschikt is om een struikelsteen te plaatsen.

●        De gemeente stuurt de aanvraag door naar de Gemeentelijke Erfgoedraad (GER) voor advies. Een ad hoc werkgroep zal een advies formuleren en indien nodig bijkomende informatie inwinnen bij de aanvrager of bij derden.

Artikel 6: TOELATING

●        Binnen de 4 weken na het indienen van het advies van de TUD en de GER neemt het College van Burgemeester en Schepenen van Bierbeek een beslissing.

●        De aanvrager wordt schriftelijk door de gemeente Bierbeek op de hoogte gebracht van de toelating of weigering tot het plaatsen van de struikelsteen.

●        De gemeente behoudt zich het recht voor om de toelating te weigeren of in te trekken indien dit noodzakelijk is door overmacht of om redenen van algemeen belang.

Artikel 7:  BESTELLING EN BETALING

Na het verkrijgen van de toelating bestelt de gemeente de struikelstenen bij de stichting van de kunstenaar Gunter Demnig (Stiftung Spuren Gunter Demnig Köln). De gemeente draagt de kosten van de steen en de levering binnen het voorziene budget van dat jaar.

Artikel 8: PLAATSING

●        De technische dienst  zorgt voor de plaatsing van de struikelsteen binnen gerede termijn na levering.

●        De gemeente informeert de aanvrager (en buurtbewoners) over de datum van de plaatsing van de struikelsteen.

●        De gemeente brengt de eigenaar en/of bewoner van het pand  dat ligt aan de stoep van de steen op voorhand op de hoogte wanneer de struikelsteen zal worden geplaatst.

●        Na de plaatsing behoort de struikelsteen tot het openbaar domein.

Artikel 9: AANSPRAKELIJKHEID

●        Wanneer de aanvraag wordt ingediend namens een feitelijke vereniging, dan verbindt de natuurlijke persoon die ondertekent zich persoonlijk.

●        Indien de aanvrager of iemand anders vaststelt dat de struikelsteen beschadigd of verdwenen is, verwittigt hij de gemeente.

●        De gemeente is niet verantwoordelijk voor normale slijtage, beschadiging of verdwijning door toedoen van derden.

●        Hoewel het de intentie is om de struikelsteen te behouden op de plaats waar hij gelegd is, kan de gemeente niet garanderen dat de struikelsteen door eventuele herinrichting van het openbare domein of bij uitvoering van wegen- of nutswerken kan worden teruggeplaatst. Indien blijkt dat de struikelsteen niet op dezelfde plaats kan worden behouden of teruggeplaatst, zoekt de gemeente samen met de aanvrager naar een alternatieve locatie. 

Artikel 10: INWERKINGTREDING

Dit reglement treedt in werking op 4 september 2025.